سردوزهای فرش، کناره، موکت و گلیم که به دستگاههای شیرازه زنی نیز معروف هستند، از جمله مهمترین دستگاهها و چرخهای خیاطی مورد نیاز برای کارخانههای تولیدی فرش و واحدهای قالیشویی و تعمیر و رفوی فرش میباشند. این دستگاهها با قابلیت انجام دوختی با تراکم و فشردگی بالا با نخهای بسیار ضخیم برای دوخت کنار انواع فرشها، گلیم، کنارهها، پادری و ابزار داخلی خودرو کاربرد دارند.
از نظر دستهبندی این سردوزها به چندین دسته تقسیم میشوند:
۱- سردوزهای تیغدار: این سردوزها مجهز به تیغهی برش کنارهی کار میباشند. ابتدا لبههای فرش با عبور از تیغ صاف و یکدست شده و پرزهای آن گرفته میشود و پس از آن لبهی کار دوخت میخورد.
۲- سردوزهای بدون تیغ: این سردوزها فاقد تیغ برای برش کنارهی کار میباشند. بههمین دلیل بیشتر برای دوخت کارهای بدون پرز و در مواردی از این مدل دستگاه استفاده میشود که نیازی به برش کار نمیباشد.
۳- سردوزهای گرد دوز (یو شکل): شکل خاص این مدل از دستگاهها بهصورتی میباشد که کاربر میتواند به راحتی فرش یا جسم در حال دوخت را در حین دوخت بچرخاند. این دستگاه در دوخت انواع فرشها، کنارهها و پادریهای تزیینی، شکل دار با لبههای ناصاف و مواردی که نیاز به دوخت در قسمت درونی اجسام باشد، کاربرد دارد. لازم به ذکر است این مدل از سردوزها تیغِ برش کار ندارند.
۴- سردوزهای چپ: برخلاف سردوزهای معمولی که در آنها دوخت در قسمت راست فرش یا کار قرار میگیرد، در سردوزهای چپ، دوخت در قسمت سمت چپ کار انجام میشود. این دستگاهها در کارخانجات و واحدهای تولیدی فرش و کناره استفاده میشوند و در یک خط تولید یک دستگاه معمولی سمت راست فرش را دوخته و یک دستگاه چپ همزمان با آن طرف چپ فرش را شیرازه میزند. این دستگاهها نیز میتوانند تیغ دار یا بدون تیغ باشند.
۵- سردوزهای باریک دوز: این سردوزها شکلی همانند سایر سردوزهای فرش را دارند با این تفاوت که دوخت این مدل از دستگاهها باریکتر از دوخت دستگاههای معمولی میباشد. از این مدل دوخت در شیرازهزنی فرشهایی با کیفیت بافت بسیار بالا یا با طرح فرش دستباف استفاده میشود که نوع دوختِ این مدل شبیه دوخت کنارِ فرش دستباف میباشد.
۶ سردوزهای پرتابل: این مدل از دستگاهها جهت دوخت و شیرازهزنی فرشها در منازل و مکانهای دیگر کاربرد دارد. این دستگاه نیازی به نصب روی میز نداشته و در هر موقعیتی میتواند دوخت را انجام بدهد.